مننژیت مغزی

مننژیت مغزی نوعی التهاب و عفونت پرده های مغز است که به آن مننژها نیز می گویند به طوری که اطراف مغز و نخاع را به خود احاطه کرده است. متورم شدن مننژیت معمولا ناشی از علائمی همچون سردرد، تب و خشکی گردن می باشد. مننژیت معمولا ناشی از یک عفونت ویروسی است، اما این بیماری گاهی اوقات می تواند به دلایل مختلف دیگر همچون عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز رخ دهد. گاهی اوقات، مننژیت بدون نیاز به درمان، ظرف چند هفته بهبود می‌یابد. البته،  برخی از مواردِ مننژیت جان بیمار را تهدید کرده و نیازمند درمان اورژانسی به وسیله آنتی‌بیوتیک‌ها هستند.

مننژیت مغزی چیست؟

مننژیت مغزی ویروسی که شایع تراز مننژیت باکتری است. دراین مننژیت بیماری جدی ایجاد نمی شود. در موارد شدید می تواند موجب بروز تب و تشنج شود. هیچ درمان خاصی برای این مننژیت ویروسی وجود ندارد، وبیماران  ظرف دو هفته خود به خود بدون خوردن هیچ دارویی و با مصرف زیاد مایعات درمان می شوند.

مننژیت باکتریایی که به اندازه مننژیت ویروسی شایع نیست اما بسیار خطرناک تر است. این مننژیت نیاز به اقدامات درمانی فوری وسریع دارد تا بتوان از آسیب های مغزی و مرگ زود هنگام پیشگیری کرد وباخوردن آنتی بیوتیک خطر مرگ را کاهش داد.
هر دو نوع مننژیت یک سری علائم مشابه به وجود می آورند لذا بسیار مهم است که بعد از مشاهده علائم بلافاصله به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید تا پزشک بتواند نوع مننژیت را تشخیص دهد. مننژیت ویروسی توسط ویروس ها ایجاد می شود و مننژیت باکتریایی توسط باکتری ها.
گاهی مننژیت از طریق برخی داروها به وجود می آید، که البته این نوع مننژیت بسیار  است. شایان ذکر است که مننژیت مسری است.

علائم مننژیت مغزی

علل مننژیت مغزی

علل مننژیت مغزی می‌ تواند شامل عوامل عفونی و غیرعفونی باشد. در ادامه، عوامل اصلی عفونی و غیرعفونی که می‌توانند منجر به مننژیت مغزی شوند، آورده شده است :

1. عفونت باکتریایی: بیش تر انواع مننژیت مغزی ناشی از عفونت باکتریایی هستند. باکتری‌ ها می‌ توانند از طریق یک عفونت در گوش، سینوس های صورت، دندان‌ها، ترشحات تنفسی یا جراحی‌های نامناسب به مغز و نخاع برسند.
2. عفونت ویروسی: ویروس‌ ها نیز می‌ توانند مننژیت مغزی را ایجاد کنند. نوعی از ویروس‌ها که به عنوان ویروس‌ های مننژیتی شناخته می‌شوند، عمدتاً از طریق تماس مستقیم تنفسی، خون، ادرار یا مدفوع منتقل شوند.
3. عفونت قارچی: عفونت قارچی نیز ممکن است به مننژیت مغزی منجر شود، اگرچه در مقایسه با عفونت‌ های باکتریایی و ویروسی کمتر شایع است. قارچ‌ ها معمولاً در شرایطی که سیستم ایمنی ضعیف است، مشکل ایجاد می‌کنند.
4. عفونت پارازیتی: برخی از انواع پارازیت‌ها نیز می‌توانند به مننژیت مغزی منجر شوند. معمولاً این نوع عفونت‌ها در مناطق خاصی از جهان با شرایط بهداشتی ضعیف تر رایج هستند.
5. عوامل غیرعفونی: علاوه بر عوامل عفونی، مننژیت مغزی می‌تواند ناشی از عوامل غیرعفونی نیز باشد. برخی از عوامل غیرعفونی شامل آسیب ناشی از ضربه به سر، تعرض به مواد شیمیایی ضار، عوامل التهابی غیرعفونی و بعضاً داروها هستند.

در صورت بروز علائم مننژیت مغزی نظیر سر درد شدید، تب، سرگیجه، استفراغ، سفید شدن پوست و سایر علائم نگران‌ کننده، سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید. تشخیص و درمان مننژیت مغزی الزامی است و بسته به نوع و عامل عفونت، درمان ممکن است شامل آنتی‌ بیوتیک‌ها، ضدویروس‌ها، ضدقارچ‌ها یا داروهای دیگر باشد.

عوامل خطرزایی که سبب مننژیت مغزی می شوند

یک سری عوامل خطرزا وجود دارند که سبب مننژیت مغزی می شوند که عبارتند از :

عدم واکسیناسیون

کسانی که واکسیناسیون خود را چه در کودکی و چه در بزرگسالی کامل نکرده اند، احتمال ابتلای آن ها به مننژیت بیش تر است.

سن

در بیش تر موارد، مننژیت ویروسی در کودکان زیر ۵ سال اتفاق می افتد و مننژیت باکتریایی در بین نوزادانی شایع تر است که زیر ۲۰ روز هستند.

زندگی دسته جمعی

افرادی که با جمعیت بیش تری در یک خانه زندگی می کنند مانند دانشجویان در یک خوابگاه و یک اتاق یا مدارس شبانه روزی و … بیش تر در معرض خطر ابتلای به بیماری مننژیت مننگوکوک قرار می گیرند. دلیل این مساله می تواند انتقال باکتری از طریق تنفس باشد که درمیان گروه های بزرگ می تواند پخش شود.

بارداری

احتمال ابتلا به لیستریوز که نوعی عفونت است که می تواند سبب مننژیت شود، در بارداری بیش تر رخ می دهد. این عفونت همچنین خطر مرده زایی و سقط جنین را افزایش می دهد.

اختلال در سیستم ایمنی

مواردی هستند که خطر ابتلا به مننژیت مغزی را افزایش می دهند که از جمله آن ها می توان به اعتیاد به الکل، مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و ایدز اشاره کرد. یکی از جراحی هایی که سبب افزای ابتلا به مننژیت مغزی را افزایش می دهدف برداشتن طحال است. بیمارانی که اقدام به این جراحی کرده اند، باید واکسینه شوند.

پیشگیری از مننژیت مغزی

با رعایت اصول بهداشتی ومحیطی می توان ازانتشار این ویروس جلوگیری کرد.
شستن مرتب و مداوم دست ها (بعد از انجام هر کاری)
پاک کردن و تمیز نگه داشتن محیطی که در آن قرار دارید.
از استخدام وسایل شخصی افراد (چون ماتیک و مسواک)خودداری کنید.
واکسینه شدن در دوران کودکی دربرابر انواع بیماری ها مسری و غیر مسری.(زدن واکسنی چون سرخک، آبله مرغان، اوریون)
زمان سرفه یا عطسه کردن دستمال داشته باشید تا به دیگران منتقل نشود.
پاک سازی اطراف محل زندگی از جانداران موذی چون موش.
جلوگیری و کنترل از نیش حشرات که ناقل انواع بیماری هستند.

مننژیت مغزی چه عوارضی دارد؟

مننژیت مغزی می تواند عوارض زیادی به همراه داشته باشد. مننژیت مغزی باید به موقع درمان شود. و در صورتی که درمان به تعویق بیفتد، احتمال اینکه تشنج رخ دهد یا دیگر آسیب ها به مغز وارد شود، زیاد است. سایر عوارض مننژیت مغزی به شرح زیر است :

• کاهش شنوایی
• مشکلات مربوط به حافظه
• ناتوانی در یادگیری
• مشکلات کلیوی
• شوک

چگونه می توان مننژیت مغزی را تشخیص داد؟

تشخیص مننژیت مغزی بر عملکرد پزشک متخصص و استفاده از روش‌های تشخیصی مختلف تکیه دارد. در زیر تعدادی از روش‌های تشخیصی رایج برای تشخیص مننژیت مغزی آورده شده است :

ارزیابی بالینی

پزشک با بررسی علائم و نشانه‌های شما، از جمله سردرد شدید، تب، سفتی و چیرگی عضلانی گردن (سفتی گردن)، عوارض نوری و سایر علائم مربوطه، می‌تواند احتمال وجود مننژیت را بررسی کند. این ارزیابی شامل پرسش و پاسخ‌های جامع در مورد تاریخچه بیماری، علائم حاضر و معاینه فیزیکی می‌شود.

آزمایش‌های خون

آزمایش خون می‌تواند برای ارزیابی علائم التهاب و عفونت در بدن مفید باشد. تعداد سفیدهای خون (WBC) و سایر نشانگرهای التهاب ممکن است نشان دهنده وجود عفونت باشند.

آزمایش مایع نخاعی

این آزمایش از طریق وارد کردن سوزنی به نخاع و دریافت نمونه‌ای از مایع نخاعی انجام می‌شود. نمونه مایع نخاعی سپس بررسی و آزمایش می‌شود تا نشانگرهایی مانند سلول‌های سفید خون، پروتئین‌ها و گلوکز را بررسی کند. نتایج این آزمایش می‌تواند به تشخیص مننژیت کمک کند.

تصویربرداری مغزی

ممکن است پزشک جهت بررسی وضعیت مغز و نخاع، از تصویربرداری مغزی استفاده کند. این شامل رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و رزونانس مغناطیسی (MRI) است. این تصاویر ممکن است نشان دهنده علائمی از التهاب و عفونت در مناطق مغزی باشد.

کشت و آزمایش مایع نخاعی

نمونه‌ای از مایع نخاعی که از طریق آزمایش مایع نخاعی جمع آوری شده است، در آزمایشگاه کشت می‌شود. این کشت به منظور شناسایی و شمارش باکتری‌ها یا ویروس‌ها موجود در نمونه صورت می‌گیرد.

آیا آزمایش مغزی نخاعی دردناک است؟

آزمایش مایع نخاعی معمولاً به عنوان یک روش تشخیصی جهت بررسی مننژیت مغزی انجام می‌شود. این آزمایش ممکن است کمی سبب ناراحتی و درد شود، اما دردناکی که در هنگام انجام این آزمایش احساس می‌شود، بستگی به تحمل شخص و کاربردن تکنیک های صحیح توسط پزشک متخصص دارد.

قبل از انجام آزمایش مایع نخاعی، پزشک ممکن است از مواد مخدر موضعی به عنوان یک بخش از فرایند آنالژزیا (تسکین درد) استفاده کند. این مواد مخدر موضعی می‌ تواند در کاهش درد و ناراحتی کمک کند. همچنین، ممکن است پزشک از تکنیک‌های دیگری مانند اعمال یخ بر روی محل تزریق یا استفاده از تکنیک‌های تسکین درد مرتبط استفاده کند.

مهم است بدانید که درد و ناراحتی مرتبط با آزمایش مایع نخاعی معمولاً به مدت کوتاهی پس از انجام آزمایش احساس می‌شود و به طور کلی در عرض چند روز بهبود می‌یابد. همچنین، پیش از انجام آزمایش، پزشک شما را در مورد روش‌های تسکین درد و توضیحات کاملی درباره فرایند آزمایش مایع نخاعی آگاه خواهد کرد.

در هر صورت، اگر نگران درد آزمایش مایع نخاعی هستید، بهتر است با پزشک خود درباره نگرانی‌ها و سوالات خود صحبت کنید تا او بتواند شرایط و پیش‌نیازهای خاصی که در هر مورد ممکن است وجود داشته باشد را بررسی کند و شما را راهنمایی کند.

آیا مننژیت مغزی می تواند عوارض جدی داشته باشد؟

مننژیت مغزی می‌ تواند عوارض جدی همراه داشته باشد. اگر مننژیت به صورت سریع تشخیص داده نشود و درمان مناسب را دریافت نکند، ممکن است عوارض جدی و طولانی مدت به وجود آید. برخی از عوارض جدی مننژیت مغزی عبارتند از:

1. آسیب به مغز: عفونت در ناحیه پوششی مغز می‌تواند به آسیب مغز و بافت‌های اطراف آن منجر شود. این ممکن است باعث عوارضی مانند عدم توانایی شناختی، مشکلات حافظه، عوارض اعصابی و حتی ناتوانی شدید شود.
2. عوارض عصبی: مننژیت مغزی ممکن است به عوارض عصبی مانند تشنج، اختلالات حرکتی، کمبود شنوایی و بینایی، و اختلالات هورمونی منجر شود.
3. عوارض شریانی: عفونت در ناحیه پوششی مغز می‌تواند به التهاب شریان‌ها منجر شود که باعث مشکلات خونرسانی به قسمت‌های مختلف بدن می‌شود. این ممکن است باعث ایجاد عوارضی مانند سکته مغزی یا نارسایی عضلانی شود.
4. عوارض شناختی و روانی: مننژیت مغزی می‌تواند عوارض شناختی و روانی مانند افسردگی، اضطراب، تغییرات وضعیت ذهنی و اختلالات روانشناختی را به همراه داشته باشد.

عوارض مننژیت مغزی ممکن است بستگی به عامل عامل زایی، سرعت تشخیص و درمان، و وضعیت سلامتی عمومی بیمار داشته باشد. بنابراین، در صورتی که شما یا کسی در اطرافتان علائم مننژیت مغزی را تجربه می‌کنید، مهم است که به سرعت به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق گرفته و درمان مناسب را دریافت کنید.